Ársreikningur
Skýrsla og áritun forstjóra
Ársreikningur
Skýrsla og áritun forstjóra

Á árinu 2022 varð rekstrarumhverfið aftur eins og var á árunum fyrir covid. Afkoma var umfram áætlun og nam hagnaður ársins 877 m.kr.

Áfengi var selt fyrir 36,5 ma.kr. með virðisaukaskatti. Í lítrum dróst sala áfengis saman um 8,4% á milli ára. Alls seldust 24.171 þús. lítrar, þar af var bjórsala 18.610 þús. lítrar.

Sala tóbaks nam 10,1 ma.kr. með virðisaukaskatti. ÁTVR innheimtir tóbaksgjald. Gjaldið nam 4.695 m.kr. á árinu 2022 og lækkaði um 793 m.kr. frá árinu á undan. Sala vindlinga í magni dróst saman um 14,7%. Sala vindlinga nam 747,5 þús. kartonum og af vindlum seldust 3.567 þúsund stykki. Selt magn neftóbaks var 12.584 kg og var samdráttur 24% frá fyrra ári.

ÁTVR opnaði fyrsta afhendingarstað fyrir áfengi í Hrísey á árinu til reynslu. Viðskiptavinir geta verslað í vefbúð ÁTVR og fengið vöruna afhenta þar án aukakostnaðar.

Viðskiptavinafjöldi Vínbúðanna var 5,2 milljónir sem eru 5,3% færri viðskiptavinir en árið á undan. Eignir námu 8.833 m.kr, skuldir voru 1.886 m.kr. og eigið fé nam 6.947 m.kr. í árslok 2022. Greiddur var 500 m.kr. arður í ríkissjóð.

Á árinu fengu 650 starfsmenn greidd laun hjá ÁTVR. Margir eru í hlutastarfi. Ársverk voru 329, sem er fækkun um 13 ársverk á milli ára.

Helstu framkvæmdir ársins voru að Vínbúðin flutti í nýtt húsnæði á Egilsstöðum og unnið var að viðhaldi á húsnæði ÁTVR á Akureyri þar sem þak var endurnýjað og lagfært. Hafnar voru framkvæmdir við Vínbúðina á Seyðisfirði þar sem endurnýja þarf lagnir. Hillum undir vörur var fjölgað í Vínbúðunum í Mosfellsbæ, Stykkishólmi, Garðabæ og Selfossi. Unnið var að ýmsu viðhaldi í Vínbúðunum á Kirkjubæjarklaustri, Grundarfirði, Búðardal og Flúðum. Unnið var að endurbótum á húsnæði ÁTVR að Stuðlahálsi í Reykjavík og undirbúningi stækkunar á dreifingarmiðstöð ÁTVR. Einnig var unnið að uppfærslu upplýsingakerfa ÁTVR.

Lög um gjald af áfengi og tóbaki var breytt í upphafi árs þannig að bæði áfengisgjald og tóbaksgjald var hækkað um 2,5%.

Reykjavík, mars 2023

Undirritað rafrænt

Ívar J. Arndal, forstjóri.

Áritun ríkisendurskoðanda
Ársreikningur
Áritun ríkisendurskoðanda
Til fjármála- og efnahagsráðherra
Forsendur, hlutverk og ábyrgð ríkisendurskoðanda

Ríkisendurskoðandi starfar á grundvelli laga nr. 46/2016, um ríkisendurskoðanda og endurskoðun ríkisreikninga og siðareglur alþjóðasamtaka ríkisendurskoðana. Hlutverk ríkisendurskoðanda er að tryggja að fram fari endurskoðun og eftirlit í samræmi við 4. gr. laganna.

Ríkisendurskoðandi ber húsbóndaábyrgð á störfum þeirra endurskoðenda sem starfa hjá Ríkisendurskoðun og framkvæma endurskoðun á grundvelli laga um endurskoðendur og endurskoðun, lögum um ársreikninga og þeim almennu reglum sem þeir hlíta samkvæmt alþjóðlegum endurskoðunarstöðlum.

Endurskoðunin var framkvæmd í samræmi við lög nr. 46/2016 um ríkisendurskoðanda og endurskoðun ríkisreikninga.

Ríkisendurskoðun, mars 2023

Undirritað rafrænt

Guðmundur Björgvin Helgason

Ríkisendurskoðandi

Áritun endurskoðanda
Ársreikningur
Áritun endurskoðanda
Til fjármála- og efnahagsráðherra
Álit

Við höfum endurskoðað meðfylgjandi ársreikning ÁTVR fyrir árið 2022. Ársreikningurinn hefur að geyma rekstrarreikning, efnahagsreikning, sjóðstreymisyfirlit, upplýsingar um mikilvægar reikningsskilaaðferðir og aðrar skýringar.

Það er álit okkar að ársreikningurinn sýni glögga mynd af fjárhagsstöðu ÁTVR 31. desember 2022, afkomu fyrirtækisins og breytingu á handbæru fé á árinu 2022, í samræmi við lög um opinber fjármál og lög um ársreikninga.

Grundvöllur fyrir áliti

Endurskoðað var í samræmi við alþjóðlega endurskoðunarstaðla fyrir opinbera aðila. Ábyrgð samkvæmt þeim stöðlum er nánar lýst í kaflanum um ábyrgð endurskoðanda hér á eftir. Við erum óháð ÁTVR og höfum starfað í samræmi við lög nr. 46/2016 um Ríkisendurskoðanda og endurskoðun ríkisreikninga og siðareglur Ríkisendurskoðunar. Við teljum að við endurskoðunina höfum við aflað nægjanlegra og viðeigandi gagna til að byggja álit okkar á.

Ábyrgð forstjóra á ársreikningnum

Forstjóri er ábyrgur fyrir gerð og framsetningu ársreikningsins í samræmi við lög um bókhald og lög um opinber fjármál með vísan til laga um ársreikninga. Forstjóri er einnig ábyrgur fyrir því innra eftirliti sem nauðsynlegt er að sé til staðar við gerð og framsetningu ársreikningsins, þannig að hann sé án verulegra annmarka, hvort sem er vegna sviksemi eða mistaka.

Ábyrgð endurskoðanda á endurskoðun ársreikningsins

Markmið okkar er að afla nægjanlegrar vissu um að ársreikningurinn sé án verulegra annmarka, hvort sem er af völdum sviksemi eða mistaka og að gefa út áritun sem felur í sér álit á ársreikningnum.

Nægjanleg vissa er mikið öryggi, en ekki trygging þess að endurskoðun sem framkvæmd er í samræmi við alþjóðlega endurskoðunarstaðla muni uppgötva allar verulegar skekkjur séu þær til staðar. Skekkjur geta orðið vegna mistaka eða sviksemi og eru álitnar verulegar ef þær gætu haft áhrif á fjárhagslega ákvarðanatöku notenda ársreikningsins, einar og sér eða samanlagðar.

Endurskoðun var í samræmi við alþjóðlega endurskoðunarstaðla fyrir opinbera aðila en hún byggir á faglegri dómgreind og gagnrýnni hugsun. Við framkvæmum einnig eftirfarandi:

  • Greinum og metum hættuna á verulegri skekkju í ársreikningnum, hvort sem er vegna mistaka eða sviksemi, hönnum og framkvæmum endurskoðunaraðgerðir til að bregðast við þeirri hættu og öflum endurskoðunargagna sem eru nægjanleg og viðeigandi til að undirbyggja álit á reikningnum. Hættan á að uppgötva ekki verulega skekkju vegna sviksemi er meiri en að uppgötva ekki skekkju vegna mistaka, þar sem sviksemi getur falið í sér samsæri, fölsun, villandi framsetningu ársreiknings, að einhverju sé viljandi sleppt eða að farið sé framhjá reglum innra eftirlits.
  • Öflum skilnings á innra eftirliti í þeim tilgangi að skipuleggja viðeigandi endurskoðunaraðgerðir og meta hvort það tryggir viðunandi árangur.
  • Metum hvort reikningsskilaaðferðir og reikningshaldslegt mat stjórnenda ásamt tengdum skýringum séu viðeigandi í samræmi við reikningsskilareglur.
  • Ályktum um notkun stjórnenda á forsendunni um rekstrarhæfi og metum á grundvelli endurskoðunarinnar hvort verulegur vafi leiki á rekstrarhæfi eða hvort aðstæður séu til staðar sem gætu valdið verulegum efasemdum um rekstrarhæfi. Ef við teljum að verulegur vafi leiki á rekstrarhæfi ber okkur að vekja sérstaka athygli á viðeigandi skýringum ársreikningsins í áritun okkar. Ef slíkar skýringar eru ófullnægjandi þurfum við að víkja frá fyrirvaralausri áritun. Niðurstaða okkar byggir á endurskoðunargögnum sem aflað er fram að dagsetningu áritunar okkar. Engu að síður geta atburðir eða aðstæður í framtíðinni valdið óvissu um rekstrarhæfi fyrirtækisins.
  • Metum í heild sinni hvort ársreikningurinn gefi glögga mynd af undirliggjandi viðskiptum og atburðum, metum framsetningu, uppbyggingu og innihald, þar með talið skýringar með tilliti til glöggrar myndar.

Okkur ber skylda til að upplýsa forstjóra ÁTVR um áætlað umfang og tímasetningu endurskoðunarinnar. Jafnframt var upplýst um mikilvæg atriði sem fram komu við endurskoðunina, þar á meðal eftir atvikum verulega annmarka á innra eftirliti.

Ríkisendurskoðun, mars 2023

Undirritað rafrænt

Óskar Sverrisson

Endurskoðandi

Rekstrarreikningur árið 2022
Ársreikningur
Rekstrarreikningur árið 2022
Skýr. 2022 2021
Rekstrartekjur
Sala áfengis 32.901.857 35.588.093
Sala tóbaks 8.136.822 9.372.177
Sala umbúða o.fl. 86.601 89.770
41.125.280 45.050.040
Rekstrargjöld
Vörunotkun 10 34.951.419 38.365.980
Laun og launatengd gjöld 11 3.370.975 3.218.497
Húsnæðiskostnaður 819.095 758.306
Sölu- og dreifingarkostnaður 242.395 220.525
Stjórnunar- og skrifstofukostnaður 450.783 378.505
Annar rekstrarkostnaður 56.980 59.382
Afskriftir 13 288.758 287.658
40.180.405 43.288.853
Rekstrarhagnaður 944.875 1.761.187
Fjármunatekjur og (fjármagnsgjöld) 12 (67.527) (130.095)
Hagnaður ársins 877.348 1.631.092
Efnahagsreikningur árið 2022
Ársreikningur
Efnahagsreikningur árið 2022
Skýr. 2022 2021
Eignir
Rekstrarfjármunir 4,13 1.804.366 1.560.432
Eignarhlutir í öðrum félögum 5,14 7.500 7.500
Fastafjármunir samtals 1.811.866 1.567.932
Birgðir 6,15 2.919.744 2.700.902
Viðskiptakröfur 7,16 1.072.990 1.064.540
Handbært fé 8 3.028.163 3.069.841
Veltufjármunir samtals 7.020.897 6.835.283
Eignir samtals 8.832.763 8.403.215
Eigið fé og skuldir
Eigið fé
Óráðstafað eigið fé 17 6.947.375 6.570.027
Eigið fé samtals 6.947.375 6.570.027
Skammtímaskuldir
Lánardrottnar 9 1.144.797 1.067.872
Aðrar skammtímaskuldir 740.591 765.316
Skammtímaskuldir samtals 1.885.388 1.833.188
Eigið fé og skuldir samtals 8.832.763 8.403.215
Skuldbindingar 18
Sjóðstreymi árið 2022
Ársreikningur
Sjóðstreymi árið 2022
Skýr. 2022 2021
Rekstrarhreyfingar
Hagnaður ársins 877.348 1.631.092
Rekstrarliðir sem ekki hafa áhrif á sjóðstreymi:
Afskriftir 13 288.758 287.658
Tap (söluhagnaður) af fastafjármunum (943) (3.275)
Veltufé frá rekstri 1.165.163 1.915.475
Breytingar á rekstrartengdum eignum og skuldum:
Birgðir, hækkun (218.842) (355.305)
Skammtímakröfur,(hækkun) lækkun (8.450) 65.462
Skammtímaskuldir,hækkun (lækkun) 52.200 (36.601)
(175.092) (326.444)
Handbært fé frá rekstri 990.071 1.589.031
Fjárfestingarhreyfingar
Fasteignir 13 (57.797) (61.345)
Innréttingar og annar búnaður 13 (378.784) (237.093)
Bifreiðar 13 (101.690) (14.137)
Söluverð rekstrarfjármuna 6.523 8.157
Fjárfestingarhreyfingar (531.748) (304.418)
Fjármögnunarhreyfingar
Arður til ríkissjóðs 17 (500.000) (500.000)
Fjármögnunarhreyfingar (500.000) (500.000)
(Lækkun) hækkun á handbæru fé (41.678) 784.613
Handbært fé í ársbyrjun 3.069.841 2.285.228
Handbært fé í lok ársins 3.028.163 3.069.841
Fjárhæðir eru í þúsundum króna
Skýringar
Ársreikningur
Skýringar
Reikningsskilaaðferðir
Grundvöllur reikningsskila

1. Ársreikningur Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins er gerður í samræmi við lög nr. 3/2006 um ársreikninga og reglugerð nr. 696/2019 um framsetningu og innihald ársreikninga og samstæðureikninga.

Ársreikningurinn byggir á kostnaðarverðsreikningsskilum og er gerður eftir sömu reikningsskilaaðferðum og árið áður. Ársreikningurinn er gerður í íslenskum krónum.

Skattar

2. Ríkisstofnanir og ríkisfyrirtæki greiða almennt ekki tekjuskatta.

Erlendir gjaldmiðlar og innlendar vísitölur

3. Eignir og skuldir í erlendum gjaldmiðlum eru umreiknaðar í íslenskar krónur í árslok. Viðskipti í erlendum gjaldeyri á árinu eru umreiknuð í íslenskar krónur á viðskiptadegi. Gengismunur sem myndast er færður í rekstrarreikning. Peningalegar eignir og skuldir sem bundnar eru verðtryggingu eru færðar miðað við vísitölur sem tóku gildi 1. janúar 2023. Breytingar sem myndast eru færðar í rekstrarreikning.

Rekstrarfjármunir

4. Varanlegir rekstrarfjármunir eru færðir til eignar á kostnaðarverði. Frá kostnaðarverði eru dregnar reiknaðar afskriftir.

Kostnaðarverð varanlegra rekstrarfjármuna samanstendur af kaupverði og öllum kostnaði við að koma eignunum á viðeigandi stað og í nothæft ástand.

Afskriftir eru reiknaðar sem fastur árlegur hundraðshluti af kostnaðarverði miðað við áætlaðan endingartíma og eignarhaldstíma.

Eignarhlutar í öðrum félögum

5. Eignarhlutar í félögum eru færðir á nafnverði.

Birgðir

6. Birgðir samanstanda af endursöluvörum og rekstrarvörum. Birgðirnar eru metnar á síðasta innkaupsverði að teknu tilliti til gallaðra og úreltra vara.

Viðskiptakröfur

7. Greiðslukortakröfur eru færðar meðal viðskiptakrafna. Viðskiptakröfur eru færðar á kostnaðarverði.

Handbært fé

8. Handbært fé samanstendur af sjóði og bankainnstæðum.

Viðskiptaskuldir

9. Viðskiptaskuldir eru færðar á kostnaðarverði.

Vörunotkun

10. Tóbaksgjald er innheimt við sölu tóbaks og er því skilað mánaðarlega til Skattsins. Tóbaksgjaldið er skilgreint sem hluti af kostnaðarverði seldra vara í bókhaldi ÁTVR. Alls námu greiðslur tóbaksgjalds 4.695 m.kr. á árinu 2022.

Sundurliðun vörunotkunar 2022 2021
Vörunotkun, áfengi 28.110.627 30.460.630
Vörunotkun, tóbak 6.806.659 7.858.357
Vörunotkun, umbúðir 34.133 46.993
Samtals 34.951.419 38.365.980
Fjárhæðir eru í þúsundum króna
Starfsmannamál

11. Laun og launatengd gjöld sundurliðast þannig:

Sundurliðun launa og launatengdra gjalda 2022 2021
Dagvinnulaun 1.928.462 1.821.939
Yfirvinna 734.302 722.373
Launatengd gjöld 601.199 566.677
Viðbótarframlag til lífeyrissjóðs 100.707 97.879
Áfallið reiknað orlof, breyting 6.306 9.630
Samtals 3.370.975 3.218.497
Fjárhæðir eru í þúsundum króna

Launagjöld hækka um 4,7% milli ára. Reiknuð ársverk á árinu 2022 voru 329, 13 færri en 2021.

Laun og launatengd gjöld vegna forstjóra námu 24,7 m.kr. en voru 23,9 m.kr. árið á undan.

Áunnið orlof starfsmanna er reiknað og fært í ársreikninginn. Það nam 192,8 m.kr. í árslok 2022 en til samanburðar nam skuldbindingin 186,5 m.kr. árið áður.

Skuldbindingar ÁTVR vegna eftirlauna núverandi og fyrrverandi starfsmanna voru gerðar upp á árinu 1999. Skuldbindingar sem falla til árlega eru gerðar upp við Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins jafnóðum. Samkvæmt uppgjöri LSR voru áætlaðar lífeyrisskuldbindingar B-deildar í árslok 2022 4,8 m.kr. Í lögum nr 127/2016 var gerð breyting um aukaframlag til A-deildar lífeyrisjóðs starfsmanna ríkisins. Hlutur ÁTVR árið 2022 95,7 m.kr. en var 94,1 m.kr. árið 2021.

Fjármunatekjur og fjármagnsgjöld

12. Sundurliðun fjármunatekna og (fjármagnsgjalda)

Sundurliðun fjármunatekna og (fjármagnsgjalda) 2022 2021
Vaxtatekjur 123.992 19.378
Þóknanir vegna debet- og kreditkorta (161.822) (144.047)
Fjármagnstekjuskattur (27.146) (4.244)
Vaxtagjöld (2.551) (1.183)
Samtals (67.527) (130.095)
Fjárhæðir eru í þúsundum króna
Rekstrarfjármunir

13. Varanlegir rekstrarfjármunir og afskriftir greinast þannig:

Bifreiðar Fasteignir Innréttingar
og annar bún.
Samtals
Stofnverð 1.1.2022 301.867 1.358.693 1.526.668 3.187.229
Viðbót á árinu 101.690 57.797 378.784 538.271
Selt og niðurlagt á árinu (23.459) (150.110) (173.569)
Stofnverð 31.12.2022 380.098 1.416.490 1.755.342 3.551.931
Afskrifað 1.1.2022 159.977 810.806 656.014 1.626.797
Afskrifað á árinu 37.442 28.481 206.403 272.326
Selt og niðurlagt á árinu (16.551) (135.006) (151.558)
Afskrifað 31.12.2022 180.868 839.287 727.410 1.747.565
Bókfært verð 31.12.2022 199.230 577.203 1.027.932 1.804.366
Afskriftarhlutföll 12-15% 2-4% 12-20%
Fjárhæðir eru í þúsundum króna

Gjaldfærð afskrift ársins var 272,3 m.kr. en niðurlagðar eignir námu 16,4 m.kr., samtals 288,7 m.kr.

Fasteignamat og vátryggingamat eigna félagsins í árslok greinist þannig:

Bókfært verð Fasteignamat Brunabótamat
Fasteignir og lóðir 577.203 3.464.695 4.606.230
Fjárhæðir eru í þúsundum króna
Eignarhlutar í félögum

14. Hlutabréf í Endurvinnslunni hf. eru færð á nafnverði 7.500 þús. kr.

Birgðir

15. Birgðir um áramót skiptast í áfengi, tóbak, umbúðir og rekstrarvörur:

2022 2021
Áfengi 2.667.292 2.466.433
Tóbak 222.018 202.776
Umbúðir 13.430 9.043
Rekstrarvörubirgðir 17.004 22.650
Samtals 2.919.744 2.700.902
Fjárhæðir eru í þúsundum króna
Viðskiptakröfur

16. Viðskiptakröfur sundurliðast þannig:

2022 2021
Kröfur vegna greiðslukorta 960.369 933.058
Aðrar viðskiptakröfur 112.621 131.482
Samtals 1.072.990 1.064.540
Fjárhæðir eru í þúsundum króna
Eigið fé

17. Yfirlit eiginfjárreikninga:

Yfirlit eiginfjárreikninga: Óráðstafað
Eigið fé 1.1. 6.570.027
Hagnaður skv. rekstrarreikningi 877.348
Arður til ríkissjóðs (500.000)
Eigið fé 31.12. 6.947.375
Fjárhæðir eru í þúsundum króna
Önnur mál

Í tengslum við starfsemi ÁTVR voru 43 húsaleigusamningar í gildi í árslok 2022.

Kennitölur

19. Fimm ára yfirlit

2022 2021 2020 2019 2018
Rekstur:
Rekstrartekjur 41.125 45.050 44.904 36.969 35.291
Rekstrargjöld (39.892) (43.001) (42.706) (35.619) (33.937)
Rekstrarhagn. f. afskr. 1.233 2.049 2.198 1.350 1.354
Afskriftir (289) (288) (276) (246) (237)
Rekstrarhagnaður 945 1.761 1.922 1.104 1.117
Hreinar fjárm.tekjur (68) (130) (109) (48) (6)
Hagnaður ársins 877 1.631 1.813 1.056 1.111
Efnahagur:
Fastafjármunir 1.812 1.568 1.548 1.540 1.326
Veltufjármunir 7.021 6.835 5.761 4.705 5.008
Eignir alls 8.833 8.403 7.309 6.246 6.334
Eigið fé 6.947 6.570 5.431 4.618 4.561
Skammtímaskuldir 1.886 1.833 1.878 1.628 1.773
Eigið fé og skuldir alls 8.833 8.403 7.309 6.246 6.334

Helstu kennitölur um afkomu og fjárhagsstöðu fyrirtækisins á síðustu fimm árum:

2022 2021 2020 2019 2018
Rek.hagn.f.afskr./Tekjur 3,0% 4,5% 4,5% 4,9% 3,8%
Veltufjárhlutfall 3,72 3,73 3,73 3,07 2,82
Eiginfjárhlutfall 78,6% 78,2% 78,2% 74,3% 72,0%
Arðsemi eigin fjár 13,3% 30,0% 39,3% 23,2% 25,0%
Fjárhæðir eru í þúsundum króna