Aðkeypt ræsting fyrir skrifstofu og dreifingarmiðstöð er frá Sólar ehf, Svansvottuðu ræstingarfyrirtæki. Í Vínbúðunum sér starfsfólk um ræstingar. Alls voru 88% af ræstiefnum umhverfisvottuð.

ÁTVR er einn af stofnendum Endurvinnslunnar hf. og hluthafi. Hlutverk Endurvinnslunnar hf. er meðhöndlun allra einnota drykkjarvöruumbúða á Íslandi. Á árinu greiddi Endurvinnslan út 3.550 milljónir í skilagjald. Skil á drykkjarvöruumbúðum var 89% af seldum umbúðum.

Á árinu voru tæplega 54 milljón einingar seldar í Vínbúðunum.

Niðurstaða lífsferilsgreiningar á vörusafni sem ÁTVR vann ásamt áfengiseinkasölunum á Norðurlöndum, sýndi að mestu umhverfisáhrifin voru af umbúðum. Þar komu glerumbúðir verst út, því næst var eldsneytisnotkun í vínrækt og þriðji þátturinn var orkunotkun í verksmiðjum. 

Á meðfylgjandi mynd má sjá samanburð á kolefnisspori umbúða g/L af CO₂.

Markmiðið er að draga úr losun um 7% árlega miðað við selda lítra, meðal annars með fjölgun söluhárra tegunda í léttgleri. Auk þess má búast við að aukning verði á framboði vína í öðrum gerðum umbúða sem hafa minni umhverfisáhrif en gler.

Hlutfallið á milli losunar á selda milljón lítra á milli ára fór úr 314 í 299 (tCO2/milljón lítra) eða lækkaði um 5%. Hlutfall bjórs í álumbúðum jókst, fór úr 89,6% í 91,5%.

Fyrir hverja 1% aukningu álumbúða minnkar losun um tæp 100 tCO2, sé miðað við sölu 2022.

Þriðjungur raforkunotkunar fyrirtækisins er á Stuðlahálsi þar sem höfuðstöðvar, dreifingarmiðstöð og Vínbúðin Heiðrún eru. Sérstakt hússtjórnarkerfi er notað til að vakta hita og rafmagnsnotkun og stýra álagi. Í grænu skorkorti eru sett markmið og fylgst með orkunotkun. Til einföldunar er notkunin umreiknuð í meðal heimilisnotkun og markmið og mælingar miðast við hana. Rafmagnsnotkun á Stuðlahálsi var sambærileg notkun 114 heimila (569.404 kWst) og lækkaði um 6% milli ára. Alls eru 22 hleðslustöðvar fyrir rafbíla á lóðinni. Fyrirsjáanlegt er að raforkunotkun muni aukast með stefnu um orkuskipti í samgöngum. Áfram verður unnið að því að setja upp LED ljós í byggingar.

Heitt vatn samsvaraði notkun 91 heimila (56.239 m3) og hækkaði um 8% á milli ára. Ástæða fyrir breytingunni er óhagstætt veðurfar.

Í allri starfsemi ÁTVR er lögð áhersla á orkusparnað og að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Það fléttast inn í Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna númer 7, Sjálfbær orka, og númer 13, Aðgerðir í loftslagsmálum.

Markvisst er unnið að innleiðingu LED lýsinga í viðhaldi Vínbúða og á Stuðlahálsi. Almenn raforkunotkun á fermetra í Vínbúðum hækkaði á milli ára, fór úr 80 kWst/fm í 83 kWst/fm.

ÁTVR hefur sett sér loftslagsmarkmið til ársins 2030 í samræmi við skuldbindingar í samstarfsverkefni Festu og Reykjavíkurborgar, að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Í meginatriðum fela loftslagsmarkmiðin í sér að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda, minnka myndun úrgangs, innleiða sjálfbærni, mæla árangur og gefa reglulega út upplýsingar um stöðuna. Umhverfisstjórnun byggir meðal annars á mælingum þar sem notast er við grænt skorkort og GRI staðal (Global Reporting Initiative) við skrásetningu margvíslegra aðgerða í þágu samfélagsins.

Á línuritinu hér fyrir neðan eru loftslagsmarkmið ÁTVR til ársins 2030. Markmiðið er að draga úr beinni losun um 40% miðað við árið 2016 og ná markmiðum Parísarsáttmálans um að hlýnun verði undir 1,5 gráðum.

Græni flöturinn sýnir losun fólksbíla, guli er losun vöruflutningabíla, svarti er losun sendibifreiða og ljósgræni liturinn efst losun kælimiðla. Appelsínugula línan er rauntala hvers árs sem liðið er.

Komið er til móts við alla beina losun með fjárfestingum í kolefnisverkefnum hjá Kolviði og SoGreen.

Kolviður býður upp á kolefnisbindingu með skógrækt með óvottuðum kolefniseiningum sem eru ekki kolefnisjöfnun og flokkast því sem styrkur til kolefnisverkefna. ÁTVR keypti 104 kolefniseiningar hjá Kolviði sem munu bindast á næstu 50 árum.

SoGreen er íslenskt nýsköpunarfyrirtæki sem er að hefja framleiðslu nýrra tegunda kolefniseininga á heimsvísu: Kolefniseininga sem myndast með því að tryggja stúlkum í tekju lágum ríkjum menntun. Kolefniseiningarnar myndast við þá forðun í losun gróðurhúsalofttegunda sem verður þegar stúlkum er tryggð menntun. Menntun er ein áhrifaríkasta leiðin til þess að fyrirbyggja hjónabönd barna og þungun táningsstúlkna. Með því að mennta börn í fátækum samfélögum er hægt að vinna gegn fólksfjölgun og þannig um leið efla einn þáttinn í baráttunni við loftslagsvá.

ÁTVR keypti 50 kolefniseiningar hjá SoGreen og verður í samstarfi við fyrirtækið næstu 5 árin. Þegar þær einingar sem Vínbúðin hefur fjárfest í verða virkar og vottaðar einingar munu þær vera taldar fram á móti losun Vínbúðarinnar.

ÁTVR dreifði áhættu með því að kaupa kolefniseiningar hjá Votlendissjóði og kolefnisjafna allt flug. Votlendissjóður gerði hlé á starfsemi sinni og því bættust þessar einingar við Kolvið.

Bein heildarlosun er 141 tonn af CO₂ og er kolefnið bundið hjá Kolviði og forðað hjá SoGreen. Binding hjá Kolviði samsvarar því að gróðursetja 910 tré. Þau tré munu taka þátt í andardrætti Íslands um ókomin ár.

Starfsfólk flaug sautján ferðir til og frá Íslandi á árinu 2022. Samkvæmt reiknilíkani ICAO þá er losun þessara ferða samtals 6 tonn af CO₂. Í innanlandsflugi voru farnar samtals 87 ferðir, flestar til Akureyrar. Samkvæmt reiknilíkaninu var losun samtals 7 tonn CO₂. Þó flug falli undir óbein áhrif er komið til móts við þá losun með fjárfestingum í kolefnisverkefnum hjá Kolviði, alls 13 tonn.

Könnun á ferðavenjum starfsfólks til og frá vinnu var endurtekin. Niðurstaðan var að 102 tonn af CO₂ losna út í andrúmsloftið vegna samgangna starfsfólks. Niðurstaða ársins er verri en fyrri ára sem skýrist meðal annars af því að meðalvegalengd frá vinnustað hækkaði í 7,1 km og meiri mengun kemur frá einkabílum, fór úr 107 g/km í 117 g/km. Einnig fækkaði samgöngusamningum við starfsfólk.

Haldið verður áfram að hvetja starfsfólk til að nota vistvæna samgöngumáta og hefja orkuskipti á bifreiðum. Markmiðið er að ná undir 100 tonn CO₂ vegna losunar starfsfólks til og frá vinnu á næsta ári.

Urðaður úrgangur var um 36 tonn á síðasta ári. Endurvinnsluhlutfallið hækkaði í 88% og kolefnissporið fór í 31 tonn af CO2. Einnig er 1 tonn í losun vegna lífræns úrgangs til jarðgerðar.

Með nákvæmari losunartölum frá flutningsaðilum verða tölurnar raunhæfari. Í útreikningum var miðað við 28 g/tonnkm (var 31 g/tonnkm) frá Eimskip (kolefnisreiknir Eimskips 2022).

Sjóflutningur áfengis er 1.430 tonn af CO₂ og lækkar milli ára um 31%. Helsta skýring er 8,4% minnkun í sölu, lægri losunarstuðull og minni sala frá nýja heiminum. Sjóflutningur neftóbaks er áætlaður 9 tonn og lækkar um 31%. 24% samdráttur er í sölu neftóbaks, hráefnið kemur að stórum hluta frá Filippseyjum. Sjóflutningur reyktóbaks er 18 tonn og lækkar um 6 tonn vegna 15% samdráttar í sölu. Miðað er við flutningsleiðina Reykjavík - Portland.

Heildarlosun sjóflutninga er 1.457 tonn. Landflutningur hjá framleiðendum er áætlaður 2/3 af alþjóðlegum flutningum og er hann því 3.336 tonn. Aðgerðir sem birgjar geta gripið til að draga úr losun í landflutningi er að nýta vörulestir og fljótapramma. Hlutfallsleg tala er fengin frá Alko. Heildarlosun alþjóðaflutnings er því 4.793 tonn CO₂.

Ný tala sem fengin er úr lífsferilsgreiningu á tóbaki: „Cigarette Smoking: An Assessment of Tobacco’s Global Environmental Footprint Across Its Entire Supply Chain“ (American Chemical Society 2018). Dæmigerð sígaretta hefur vatnsspor upp á 3,7 lítra og losun upp á 14 g CO₂íg. Heildarlosun tóbaks sem fer í gegnum heildsölu hjá ÁTVR er 2.171 tonn.

Vegna flutninga á vörusafni eru ytri umbúðir pappír, bretti og plast. Áætlað er að losun sé um 804 tonn af CO₂, miðað er við útreikninga frá Alko.

Undir þessum lið eru þrír losunarþættir. Aukaumbúðir, fjárfestingavörur, eldsneyti og orkutengd notkun. Aukaumbúðir eru fylgihlutir með vörum og með nýrri tilskipun um umbúðir frá Evrópusambandinu mun þrengja að þeim. Áætlað kolefnisspor er samtals 684 tonn af CO₂, tölurnar styðjast við útreikninga frá Alko.

Bílaleigan Höldur er með ISO 14001 vottun og voru flestir bílar leigðir þaðan. Alls voru keyrðir 12.429 km og losun var rúmt tonn. Leigubílar voru notaðir í 109 km og losuðu um 10 kg. Stefnan er ávallt sú að panta vistvæna leigubíla.

GHGP stendur fyrir -Technical Guidance for Calculating Scope 3 Emissions (v 1.0). Aðrir flokkar eiga ekki við.

Langstærsti hlutinn er í aðfangakeðjunni, losunarsviði 3, eða rúm 99%.

Heildarmagn úrgangs minnkaði um 15% og flokkunarhlutfall jókst um 8% milli ára. Góður árangur náðist við að minnka magn blandaðs úrgangs en magnið minnkaði um 52% á milli ára. Umfang á grófum úrgangi er vegna viðhaldsframkvæmda og er breytilegur á milli ára. Grófur úrgangur tengist ekki daglegum rekstri heldur tímabundnum framkvæmdum. Má þar nefna steinsteypu, innréttingar og byggingarhluta úr timbri.

Öll bretti eru seld og fara í endurnotkun. Einnig geta viðskiptavinir nýtt tóma kassa í sama tilgangi.

Íslenska Gámafélagið tók við hirðingu úrgangs á árinu og fer blandaði úrgangurinn í brennslu til orkunýtingar til Evrópu. Kolefnisspor er því lægra en losunarstuðlar fyrir urðun hér á landi þar sem orkan er nýtt í stað kola til að framleiða hita og rafmagn þar. Magn blandaðs úrgangs var 2 tonn.

Megnið af plastinu sem til fellur, eða um 25 tonn, er glær plastfilma og fer í endurvinnslu til Pure North Recycling í Hveragerði. Þar með er tryggt 82% minni loftslagsáhrif af plastinu sem fellur til og skilað er til innlendrar endurvinnslu.

Um mitt ár hófst vinna með birgja við að lágmarka CO₂ útblástur vegna plöstunar vörubretta hjá fyrirtækinu. Notuð er endurunnin polythene plastfilma sem er þynnri og með lægra kolefnispor. Með þessu vonumst við til að minnka plastnotkun og kolefnisspor töluvert.

Eins og sést í töflunni hér að neðan flokkaði Vínbúðin til endurvinnslu 268 tonn af heildarúrganginum og náði með því 88% endurvinnsluhlutfalli. Þannig kom fyrirtækið í veg fyrir að út í andrúmsloftið losnuðu gróðurhúsalofttegundir sem jafngilda rúmlega 1.476 tonnum** af CO₂. Það samsvarar ársnotkun á 492 fólksbílum (m.v. að hver fólksbíll losi 3 tonn) eða akstri allra bifreiða ÁTVR í 11 ár.

Fjárhagslegur ávinningur er af því að flokka úrgang. Í stað þess að greiða förgunargjald, þá er hægt að afla tekna af hráefninu og því geta legið mikil verðmæti í úrgangi ef hann er flokkaður rétt.

Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna númer 12, Ábyrg neysla, er eitt af mikilvægustu markmiðum ÁTVR. Stefnt var að 94% endurvinnsluhlutfalli úrgangs sem náðist ekki. Markmiðið verður áfram 94% fyrir næsta ár. Árið 2030 verður markmiðið að ná 98% endurvinnsluhlutfalli. Innleiðing á Grænum skrefum í ríkisrekstri er mikilvægt skref til að ná þessum áfanga.

* Blandaður úrgangur margfaldaður með stuðlinum 0,88 (áður 1,3). Losunarstuðlar Umhverfisstofnnunar 2022.
** Bylgjupappi er margfaldaður með CO₂-ígldis stuðlinum 6,71, plastumbúðir með stuðlinum 0,433 og önnur flokkun með 1,6. Miðað er við að viðbótarvinna tækja sem valda útblæstri koldíoxíðs sé sambærileg hvort sem bylgjupappinn og pappírinn er fluttur á urðunarstað til urðunar eða fluttur úr landi til endurvinnslu. Metan er margfaldað með stuðlinum 25. Heimild: Guidelines for the use of LCA in the waste management sector, eftir Helgu J. Bjarnadóttur, Guðmund B. Friðriksson ofl.

*** Lífrænn úrgangur til jarðgerðar, margfaldaður með stuðlinum 0,172 - Losunarstuðlar Umhverfisstofnunnar 2022.

Fyrirtækið hefur hvorki fengið sektir né viðurlög vegna brota gegn umhverfislögum og -reglum.